We willen onze kinderen het liefst zoveel mogelijk beschermen tegen pijn, verdriet en de dood. Toch is het belangrijk om hen hier van jongs af aan vertrouwd mee te maken, want vroeg of laat zal het verlies van een dierbare ook hen treffen. Soms begint dat al op erg jonge leeftijd, maar vaak – en gelukkig maar – wanneer ze al iets ouder zijn. In beide gevallen is het belangrijk dat je hen leert wat sterven betekent en dat het oké is om hier iets bij te voelen.
Kleine stapjes zetten is belangrijk
Jonge kinderen worden al vroeg in hun leven met verlies en verdriet geconfronteerd. Als ze hun favoriet knuffelbeertje kwijtraken of als een van hun vriendjes verhuist, bijvoorbeeld. Maar ook een huisdier kan sterven, en ook hun oma en opa kunnen overlijden. Het spreekt voor zich dat jij als ouder een cruciale rol spelen in hoe zij deze ervaring beleven en hoe ze ermee omgaan.
In het dagelijkse leven zijn er tal van momenten die je kunt aanwenden om je kind met een verlies te leren omgaan. Dat is essentieel om een kind voor te bereiden op situaties die veel verdriet met zich meebrengen. Want stel dat het thema ‘de dood’ nooit ter sprake komt, dan zal het kind niet begrijpen wat er gebeurt als het plots met een groot verlies te maken krijgt.
Niet alleen het karakter van het kind, maar vooral de leeftijd heeft een grote invloed op hoe een kind met verdriet omgaat.
Kinderen tot vijf jaar zien de dood als iets tijdelijks
Kinderen tot ongeveer drie jaar beseffen nog niet wat de dood inhoudt. Logisch ook. Tot ze vijf jaar zijn, denken ze dat het iets tijdelijks is. Een kind van die leeftijd heeft immers nog geen tijdsbesef en ‘nooit meer’ is voor hen een erg vaag begrip. Ze willen natuurlijk niet dat mama of papa weggaat en ze voelen wel aan wat verlies is, maar het verschil tussen dood en levenloos snappen ze nog niet. Hierdoor zijn jonge kinderen ook niet bang voor de dood. Waak er dus over dat je je eigen angsten niet overbrengt op het kind.
Uiteraard zullen kinderen wel lijden onder een verlies, ook als ze nog zo jong zijn. Wees daarom ook open en eerlijk. Zeg hen dat iemand die gestorven is, nooit meer terugkomt, maar weet dat kinderen van die leeftijd heel vlot kunnen schakelen tussen verdrietig zijn en verdergaan met hun vertrouwde leventje.
Hoe je een kind van vijf jaar of jonger dan kunt leren omgaan met verlies? Als een huisdier sterft, kan je het bijvoorbeeld in een doosje begraven in de tuin en bloemetjes op het grafje leggen. Zo leert het kind dat een overlijden bepaalde rituelen met zich mee kan brengen en dat het iets is waar mensen even bij stilstaan.
Leer een kind tussen vijf en negen dat gevoelens oké zijn
Kinderen van vijf jaar beginnen te begrijpen dat de dood iets ‘voor altijd’ is en dat alle levende dingen ooit sterven. Dat betekent niet dat ze al beseffen dat ze zelf ook ooit zullen overlijden. Gevoelens en reacties van kinderen van vijf tot negen kunnen erg verschillend zijn. Sommige kinderen worden erg boos, andere dan weer heel stil.
Het is jouw taak als ouder om te tonen dat het normaal is dat er over de overledene wordt gesproken, dat het geen verboden onderwerp is en dat er gewoon over gevoelens gepraat mag worden. Geef het kind tijd en ruimte om verdrietig en boos te zijn. Leer hen dat hun reacties normaal zijn wanneer er iemand sterft. En creëer samen met hen rituelen, zoals op een verjaardag het graf bezoeken met een tekening.
Wanneer ze beseffen dat zij ook ooit zullen sterven
Vanaf tien jaar beginnen kinderen veelal te beseffen dat ook zij ooit zullen sterven. Ze kunnen heel wat vragen stellen over wat dat dan betekent. Wees open en eerlijk. Als oma overlijdt, vertel dan dat ze niet meer ademt, niets meer voelt, maar ook geen pijn heeft. In geval van het verlies van een dierbare wordt het nieuws het best overgebracht door iemand die heel dicht bij het kind staat.
Neem het kind op de schoot en vertel dat je iets ergs moet zeggen. Creëer wat lichamelijk contact, zodat het kind zich veilig voelt. Het is zeker oké om bij een kind te huilen. Het kind mag weten dat jij verdrietig bent. Geef het kind ook ruimte voor zijn eigen emoties en weet dat een knuffel het kind kan troosten of kalmeren.
Krijg je te maken met een sterfgeval in je nabije omgeving? Voor alle vragen over overlijdens en ceremonies, kan je vrijblijvend contact met ons opnemen.
Bezoek onze website
Comments